ARCHIVÉE 2.5.4. Termvorming

 

Contenu archivé

L’information dite archivée est fournie à des fins de référence, de recherche ou de tenue de documents. Elle n’est pas assujettie aux normes Web du gouvernement du Canada et n’a pas été modifiée ni mise à jour depuis son archivage. Pour obtenir cette information dans un autre format, Contactez-nous.

Consulter le Pavel en ...

Referenties

Español Português Italiano Nederlands العربية

Page précédente Page suivante

Termen kunnen gevormd worden door nieuwe betekenissen toe te wijzen aan bestaande termen of door lexicale elementen te combineren en weg te laten. (DUBUC 1997: 131-141). In beide gevallen moet rekening gehouden worden met bepaalde principes, om de kans te verhogen dat nieuwe termen aanvaard zullen worden.

Regels voor semantische veranderingen

Sommige neologismen impliceren geen vormverandering van de term. Ze resulteren daarentegen uit:

  • uitbreiding: uitbreiding van de betekenis van een term door er een nieuwe betekenis aan toe te wijzen, zoals in een verschuiving van het concrete naar het abstracte, of van het abstracte naar het concrete.
  • metafoor: een nieuwe betekenis toewijzen naar analogie met de betekenis van een bestaande term (bv. ruggegraat van een organisatie)
  • metonymie: het deel voor het geheel nemen (bv. hoofd i.p.v. schoolhoofd), of het geheel voor het deel
  • eponimie: het gebruik van een eigennaam verbreden door de eigennaam als soortnaam te gebruiken (bv. watt naar James Watt, de Schotse uitvinder van de eenheid van electrisch vermogen)
  • conversie van grammaticale categorie
  • ontlenen aan ander vakgebieden: een term overnemen die reeds elders bestaat, met een kleine betekenisverschuiving zoals van levend naar levenloos (bv. virus, worm en andere virologische termen die in het vakgebied van computerbeveiliging overgenomen worden).

Regels voor morfologische verandering

Vormneologismen (nieuwe lexicale items) worden gecreëerd door verschillende methodes, zoals:

  • afleiding: door grammaticale voor- of achtervoegsels toe te voegen aan bestaande termen (bv. digitaal – digitaliseren, digitalisatie)
  • samenkoppeling: door gebonden en vrije vormen te combineren in enkelvoudige woorden (vb. cyberspace, overwerk)
  • samenstelling: door twee of meer woorden samen te voegen in een woordgroep (bv. zwart-wittoestel)
  • vermenging: door delen van meervoudige woorden in één woord te combineren (vb. e-mail van electronic mail, blogging van Web en logging)
  • acronimie en initialisatie: door bepaalde lettergrepen of letters van samengestelde woorden te combineren (bv. AIDS, CD-ROM)
  • ontlenen: een woord rechtstreeks aan een andere taal ontlenen (bv. turgudum, durum)

De aanvaarding van neologismen hangt af van factoren zoals hun bondigheid (bv. e-mail voor electronic mail), hun mnemoniek en de mogelijkheden tot afleiding of productiviteit (vb. e-mail, e-mails, e-mailen). Maar de belangrijkste factor in de aanvaarding van neologismen is hun helderheid: de kenmerken van het begrip dat door de term aangeduid wordt, moeten ten minste gedeeltelijk begrepen worden zonder een definitie. De betekenis moet met andere woorden zichtbaar zijn in de woordvorm. "Software bibliotheek" is bijvoorbeeld makkelijk te begrijpen als een collectie van computerprogramma’s.

De reden voor het creëren van neologismen kan stylistisch zijn (vb. visueel gehandicapt voor blind), technologisch (palmcomputer voor een computer die in de palm van een hand past), sociaal (onthaalouder, als genderneutrale titel) of functioneel, zo genoemd omdat de nieuwe manier om een begrip aan te duiden bepaald wordt door de situatie waarin de communicatie plaatsvindt.